Voordat ik je tips ga geven hoe je een goede extra vierge olijfolie kan herkennen wil ik eerst wat vertellen of de pluk van olijven en hoe je olijfolie krijgt uit de olijf.
Van olijf naar olijfolie
In oktober begint voor de meeste olijfboeren de pluk van de olijven. Zo ook voor ons.
Wij beginnen met plukken zodra de frantoio (de olijfolie perserij) open gaat. Dat is meestal rond 1 oktober. Het plukken is een zeer arbeidsintensief werkje wat nog wel eens onderschat wordt. Zeker als je oogst zoals wij dat doen. Niks geen schudmachines of mechanische pluk gereedschap. Wij doen alles met de hand en harken de olijven èèn voor èèn uit de boom. En dat doen we met een reden. Er bestaan tegenwoordig mechanische manieren van plukken maar met die methode beschadig je de vrucht. De olijven worden als het waren uit de boom geslagen. Gevolg daarvan is dat de olijven beurse plekjes krijgen. Je kunt het vergelijken met een appel die beurs is. En zodra een olijf beschadigd is, heb je meer kans dat deze gaat fermenteren. Zeker als je de olijven niet binnen 24 tot maximaal 48 uur na de pluk, naar de frantoio brengt. Gefermenteerde olijven maken je olijfolie ranzig. Iets wat je natuurlijk niet wilt. Daarom gaan wij gewoon met een stok met daaraan een "harkje" aan de gang. De pluk gebeurd dus met de hand.
Meestal zijn we 5 weken, dag in, dag uit, aan het plukken met als gevolg dat je aan het einde van de pluk kampt met nekklachten en verzuurde armen. De wachtkamer bij de huisarts zit dan ook altijd bomvol na het plukseizoen. Maar. We hebben het er allemaal voor over want er smaakt echt niks lekkerder dan kakelverse extra vierge olijfolie!!!
Via deze link kun je een filmpje bekijken van de olijfoogst en het persen van de olijven; https://www.youtube.com/watch?v=LEEqJsJviCs
Wat is extra vierge olijfolie? Extra vierge olijfolie is een product met buitengewone eigenschappen en het is zeer goed voor onze gezondheid. Helaas bestaan er merken die olijfolie verkopen waaraan andere ( bv. olie uit zaden of noten) en/of goedkopere olijfolie of zelfs chemicaliën zijn toegevoegd om meer winst te kunnen maken. Ik hoef je niet te vertellen dat dit een enorme afbreuk doet aan de kwaliteit van olijfolie. Niet alleen qua smaak en reuk, maar deze olijfolie bezit ook niet meer de gezondheid bevorderende eigenschappen. Extra vierge olijfolie is èèn van de gezondste vetten die we kunnen gebruiken. Het is niet alleen heerlijk, maar het verbetert ook onze gezondheid omdat het geen verzadigde vetten bevat en rijk is aan omega-3 vetzuren die een bijdrage leveren om het risico van hart- en vaatziekten te verlagen.
Olijfolie is ook heel anders dan andere plantaardige oliën, zoals olie gemaakt van zaden en pitten. Een olijf is namelijk een vrucht. Olijfolie is rijk aan antioxidanten (de polyfenolen) die helpen om beschadigingen aan cellen en weefsels te herstellen en die op lange termijn ziektes zoals hart- en vaatziektes en kanker kunnen helpen voorkomen. Via recente studies is bewezen dat extra vierge olijfolie sommige vormen van kanker kan helpen voorkomen, dat het de spijsvertering kan doen verbeteren en dat het de cholesterol kan helpen verlagen. Maar buiten dat we extra vierge olijfolie gebruiken om de gezondheid bevorderende eigenschappen, is olijfolie ook ongelooflijk lekker!
Een olijfolie is smaragd- tot geel groen en een vers geperste EVO (=extra vierge olijfolie) is in meer of mindere mate pikant (peperig) en bitter. Deze eigenschappen hangen enorm af van de soort olijf. Het pepertje wat je proeft zijn de antioxidanten. Olijfolie wordt goudkleurig en soepeler naarmate hij ouder wordt.
Geel of groen, de kleur van olijfolie doet er vaak niet toe. Daarom krijgt een olijfoliesommelier de olijfolie altijd in een blauw glaasje gepresenteerd. Hierdoor zie je de kleur niet meer. Gelige olijfolie krijg je van olijven die meer carotine bevatten en de groene kleur van olijfolie komt doordat er olijven in zitten die meer chlorofyl bevatten. Vaak wordt beweerd dat de gele olijfolie langer houdbaar is.
Extra vierge olijfolie is een prachtige smaakversterker voor allerlei soorten gerechten. In Italië gebruiken ze het op salades, op steaks (probeer het maar eens. Veel beter dan welke saus dan ook. Bak het vlees en voordat je het vlees serveert doe je er een streepje olijfolie over. Heerlijk!) of gebak (ter vervanging van boter ) of ze doen het op geroosterd brood om een heerlijk gezonde bruschetta te maken. (spreek uit brusketta!) Heb je verse, en dus peperige olijfolie, wrijf dan geen knoflook over je warme geroosterde brood. De olijfolie heeft namelijk al genoeg smaak van zichzelf. Ook geen zout eroverheen doen. Het brood in Nederland en België is al gezouten, iets wat in Italië niet het geval is.
EVO is een olijfolie van de hoogste kwaliteit: het bevat niet meer dan 0,8% vrije zuren en het heeft een superieure smaak. Olijfolie kan in smaak verschillen afhankelijk van de soort olijf die gebruikt is. Italië kent zo'n 500 olijfrassen, alle met hun eigen specifieke smaak. Er wordt onderscheid gemaakt in bittere, zoete, pittige en fruitige en/of kruidige olijfolie. En afhankelijk van de olijfolie die je kiest, smaakt de ene olijfolie ook beter op een bepaald gerecht dan de ander. Net als met wijn. In 2019 heb ik mijn diploma gehaald voor sommelier dell' olio extra vergine di oliva.
Zo gebruik je het best bittere olijfolie (bv van de moraiolo olijf die m.n in Trevi veel wordt verbouwd) bij sterke gerechten zoals gegrild rood vlees (bistecca sangue) , sausen, witlof. Pittige olijfolie is heerlijk in soepen, bruschetta, tomatensaus, gekookte groente, gemengde sla, peulvruchten. Zoete olijfolie (zoals onze PoggiOlio monocultivar van ascolana olijven) in delicate gerechten; vis, wit vlees, schaaldieren, zalm, spinazie. Fruitige olijfolie is heerlijk in salades, als dressing en op gekookte vis.
Hoe herken je een goede extra vierge olijfolie? Een studie uit 2010 van de Universiteit in California heeft aangetoond dat 69 % van de olijfolie die verkocht wordt in de Verenigde Staten, nep is. *) Ze zijn gemengd met andere oliën zoals pinda, koolzaad en zonnebloemen. Deze olijfolies worden echter wereldwijd verkocht. Een vergelijkbaar schandaal is in 2008 in Italië aan licht gebracht. Bij 85 olijfboeren kwam aan het licht dat zij hun olijfolie mengde met chlorofyl, chemische kleur- en smaakstoffen en met zonnebloem- en koolzaadolie, om zo een veel goedkoper product te krijgen. De Universiteit in California heeft in 2010 124 olijfoliën onderzocht en meer dan 70% van de monsters waren slecht.
In dit lijstje van Niet goed staan: Bertolli, Mezzetta, Carapelli, Pompeian, Primadonna, Mazola, Sasso, Colavita, Star, Antica Badia, Whole Foods, Safeway, Felippo Berio, Coricelli Tegen Filippo Berio en Bertolli zijn zelfs rechtszaken aangespannen. En jaarlijks duiken er weer nieuwe schandalen op.
De thuis test Het is onmogelijk te zien hoe zuiver een olijfolie is, enkel maar door te kijken. Toch kun je thuis een eenvoudig testje doen: Zet je olijfolie maar eens in de koelkast. Als deze vlokken gaat vormen betekent dit dat de olijfolie puur is en enkelvoudig onverzadigde vetten bevat. Als hij vloeibaar blijft heb je wellicht een olijfolie gekocht met toevoegingen of een geraffineerde olijfolie. Helaas zegt dit ook nog niet alles, want een olijfolie waar bijvoorbeeld nieuwe olie met oude olie is gemengd zal deze test ook doorstaan. Het is dus niet altijd een garantie dat je een van goede kwaliteit hebt gekocht.
Maar met al deze misleiding en fraude, hoe kunnen we dan weten wat wel een goede olijfolie is?
Hier wat tips waar je op moet letten als je olijfolie koopt:
1. Het belangrijkste is natuurlijk ruiken en daarna proeven. Een goede extra vierge olijfolie heeft een uitgesproken geur en smaak die moeilijk te vervalsen is. Een verse olijfolie zal een duidelijk pepertje hebben als je hem doorslikt. Dit pepertje verdwijnt naarmate de olijfolie ouder wordt.
2. Probeer zo mogelijk olijfolie van kleine producenten te kopen.
3. Echte EVO olijfolie kan aanzienlijk variëren in smaak. Dit hangt af van de gebruikte olijven en het gebruikte proces van het persen. Van belang aan de kleur en smaak is ook of er in de olijfolie groene ( net niet rijpe) rijpe, of overrijpe olijven verwerkt zijn. (bij de laatste zal je echter nooit een extra vierge olijfolie meer krijgen omdat deze norm van de zuurgraad gaat overschrijden) Over het algemeen is een olijfolie fris, geurig, enigszins fruitig of kruidig zijn. Hij kan enigszins peperig, pittig of licht zoet zijn met een licht of scherpe bittere nasmaak . Dit is niet, zoals vele denken, een teken van lage kwaliteit, maar juist het tegenovergestelde! Deze olijfolie zit juist vol zit met de kostbare antioxidanten die de olijfolie de smaak en zijn gezondheid bevorderende eigenschappen geven!
4. Olijfolie gemaakt van verse, groene olijven heeft een meer grasachtige, kruidige smaak en een wat lichtere, groenachtige kleur, terwijl olijfolie van rijpere olijven een meer boterachtige, milde smaak heeft en vaak wat geler van kleur is. Hij is ook minder peperig van smaak. Waar jij de voorkeur aan geeft is een kwestie van persoonlijke smaak.
5. Nadat je een goede kwaliteit olijfolie hebt gevonden die je bevalt, moet je deze goed bewaren; namelijk op een koele en droge plaats, verwijderd van licht en warmte bronnen. Naast je fornuis, op de afzuigkap of op een zonnig aanrecht zijn voorbeelden van slechte plaatsen. Warmte, licht en zuurstof zijn namelijk de grootste vijanden van olijfolie en zij kunnen je goede olijfolie in zeer korte tijd ranzig maken. En ranzige olijfolie is niet goed voor je gezondheid. De beste olijfolies zullen daarom altijd verpakt zijn in niet licht doorlatende verpakkingen (bv blijk, bag in box) of in donkergroen glas. Koop dus nooit olijfolie in doorzichtige flessen of uit glazen vaten die je wel eens in winkels ziet staan (ik zal geen namen noemen....) in de etalage waar jou olijfolie dan uiteindelijk uit getapt wordt.
6. Wanneer olie ranzig is geworden, gaat hij muf ruiken. Ranzige olie smaakt niet alleen niet meer goed, het is ook niet goed voor je gezondheid, omdat het vrije radicalen gaat bevatten, die het tegenovergestelde effect hebben van verse, onbedorven extra vierge olijfolie en het kan dan het risico op hartaandoeningen en kanker zelfs vergroten. Gooi muf ruikende olijfolie dus altijd weg!
7. Woorden op een label als 'puur', 'licht' of 'extra licht' duiden niet op kwaliteit of een lager vetgehalte. Integendeel. Ze bedoelen dat de olie een geraffineerde olie is dus van mindere kwaliteit. Deze oliën kunnen echter prima gebruikt worden om te bakken en te frituren. Hoewel EVO opgewarmd kan worden tot 230 graden Celsius en dus prima is om te bakken en te frituren is het wel zonde om een dure EVO olijfolie hiervoor te gebruiken. Het voegt vaak ook niet veel toe aan de smaak. Beter is om je EVO olijfolie in te zetten na de bereiding van je gerecht. (rauw gebruiken) Gebruik jou EVO olijfolie dus liever voor het bereiden van salades, sauzen of maak je bereide vlees, vis of gekookte gerechten af met een streepje olijfolie.
8. Doe de koelkast test.
9. Een goede (bio) extra vierge olijfolie kost tussen de € 11,00 en de € 18.50 per liter. Een 100 % biologische, gecertificeerde olijfolie kan oplopen tot € 24.00 per liter. De prijs kan ook oplopen als de olijfolie op een bijzondere manier wordt geperst, zoals met vernieuwde technieken. Het persen volgens nieuwe inzichten en technieken is een kostbare aangelegenheid maar er zijn maar weinig molens (frantoio's) die zo werken. De duurdere olijfolies zijn vaak ook olijfolies die prijzen hebben gewonnen en behalen bij een paneltest een score van 7 of meer (een test waarbij een jury (8 tot 12 pers) van gecertificeerde experts, de olie proeft en de eigenschapen beoordelen) Betaal dus zeker niet teveel voor je olijfolie. Want ook hier geldt; duurkoop wil niet altijd zeggen dat het goed is!!!
Een Italiaans gezin gebruikt gemiddeld zo'n 50 liter olijfolie per jaar. Bij een frantoio kun je vaak goedkoper olijfolie kopen. Buiten hun eigen "merk" verkopen ze ook olijfolie van een mix van olijven van boeren uit de omgeving.
Je moet namelijk minimaal 150 kilo olijven aanleveren om je eigen olijfolie te kunnen laten persen. Sommige mensen hebben te weinig olijfbomen. Ze brengen dan hun olijven naar de frantoio en laten zich "uitbetalen" in geld of in olijfolie. Al deze olijven gaan uiteindelijk allemaal op èèn hoop en worden dan geperst. De olijfolie is daardoor altijd een mix van verschillende soorten olijven en wordt daarom vaak goedkoop verkocht. ( € 8,50 a 11 euro per liter)
Kortom:
- Kies olijfolie van kleinere producenten, - koop olijfolie verpakt in donkerglas of metalen containers (blik) die de olie tegen licht beschermen.
- Lees het label zorgvuldig.
- Bewaar de olijfolie op de juiste manier
- vertrouw op je smaakpapillen.
- en laat je niet gek maken door de prijs
Wil je weten hoe je een olijfolie moet proeven en wil je alles weten over een olijfgaard? (oliveto) Boek dan je vakantie bij Vista sull’oliveto en we nemen je mee onze olijfgaard in. We leggen je alles uit over onze olijfbomen, de snoei, de pluk, het onderhoud en het persen. Daarna doen we een olijfolie proeverij. Je leert hoe je olijfolie moet ruiken en proeven en hoe je goede olijfolie kunt herkennen maar ook wat er mis kan zijn. Je kunt daarover meer lezen op onze website.
Hier kun je ook onze extra vierge olijfolie PoggiOlio bestellen of een van onze olijfbomen adopteren.
Wil je meer weten over olijfbomen en de pluk. Lees dan hier verder.
Olijfolie proeverij voor thuis. Heb je geen tijd om naar Umbrië af te reizen maar wil je wel alles leren over het proeven van olijfolie? Koop dan onze olijfolie proeverij voor thuis. Hierin zitten 5 flesjes van 20 ml met 5 verschillende olijfoliën. De olijfolie die je proeft kun je daarna ook bij ons bestellen. Het is een selectie van goede olijfolie uit diverse regio's in Italië, waarvan de meeste ook prijzen hebben gewonnen.
Erg leuk om thuis te doen met vrienden en familie, maar zeker ook leuk om cadeau te geven. De inhoud is genoeg om met 4 personen een olijfolie proeverij te doen.
Zo wordt iedereen straks een echte olijfolie kenner want er zit een uitgebreide beschrijving bij. Niet alleen hoe je moet proeven maar ook hoe hoe de oogst gaat en wat er bij komt kijken om een goede olijfolie te produceren. Na het proeven ontvang je een mail met de details van de olijfolie die je geproefd hebt maar ook voor vragen kun je bij ons terecht.
Comments