6 december 2017
Het is een koele herfstdag in Umbrië. Er staat een gure wind en het is waterkoud. We zijn op weg naar Rome waar we samen met Annamaria en Rosella gaan eten bij een Puglinees restaurant “orecchietteria” genaamd, van Lino Banfi, een zeer bekende acteur hier in Italië. Samen met zijn vrouw Lucia en zijn 2 kinderen, Walter en Rosanna (ook zij is een actrice), hun aanhang en zijn 2 neven die koks zijn, runnen ze dit restaurant.
Op de kaart staan typische Puglinese gerechten waarvan pasta orecchio (een typische pasta uit Puglia, wat letterlijk oortje betekent) de boventoon voert. Lino, die inmiddels 81 jaar is, opende dit restaurant vlakbij de Piazza Cavour, op 25 september van dit jaar. Lucia is een oude klasgenoot van beide en zo kwamen we hier terecht. Annamaria had ons mee uit eten gevraagd. Voordien moesten we namelijk eerst wat inkopen gaan doen in Rome om herstelwerkzaamheden uit te kunnen voeren aan ons countryhouse, welke wij van Annamaria huren. Rosella, die op de piazza Navona woont, ging met ons mee.
Orecchietteria is geen alledaags restaurant. Het heeft een moderne uitstraling en de inrichting is gezellig. Als je binnenkomt ga je eerst naar de balie. Daar geef je door wat je wilt eten en neemt plaats aan een tafeltje. Een beetje het Mc Donalds concept om het zo maar even oneerbiedig te zeggen, alleen krijg je hier niet meteen je eten mee. Zodra je namelijk je bestelling hebt opgegeven krijg je een soort wekkertje mee naar je tafel en als je eten klaar is gaat deze trillen en kan je je eten ophalen. Natuurlijk kregen wij een “VIP” behandeling en werden we keurig bedient door Lucia en Lino zelf.
Tijdens het etentje wordt er heel wat afgekletst en worden er vaak gewoontes en tradities uitgewisseld. Negen van de 10 keer gaat het over eten. Italianen en eten; dat is onlosmakend met elkaar verbonden. En zo kwamen de Nederlandse eetgewoontes ter sprake. Annamaria, die al vaker bij ons heeft gegeten, begon meteen over stamppot. Dat woord kan ze al prima uitspreken en ze vind de reclame van Lidl over stamppot dan ook helemaal geweldig. Haar “stamppot?!” klinkt al net zo als van dat meisje in de reclame. Hilarisch. Rosella daar in tegen, is niet bepaald een wereldburger. Wat ze niet kent eet ze liever niet. Haar man eet ook alléén maar pasta en pizza! “Pizza e pasta. Basta! ” Dat is dan ook het enige wat ze thuis klaarmaakt. Zodra we uit gingen leggen wat stamppot is en hoe we dat dan eten keek ze al heel verschrikt. Annamaria verzekerde haar dat ze het echt een keer bij ons moet komen eten. Rosella vertouwt het niet en kan niet begrijpen dat Annamaria dat bij ons heeft gegeten en dat ze het ook nog lekker vond. Uiteindelijk beloofd ze het ook een keer te willen komen proberen. “Maar”, voegt ze er meteen aan toe, terwijl ze haar bord schoonpoetst met een sneetje brood wat hier “fare la scarpetta” heet, “vertel me niet wat er allemaal in zit anders kom ik echt niet !”
Dan komt Sinterklaas ter sprake. Sinterklaas kennen ze in Italië niet. Wel hebben ze voor de kinderen iets soortgelijks, namelijk la Befana. Dit is een kleine, oud vrouwtje die in de nacht van 5 op 6 januari op haar bezemsteel cadeautjes, snoepjes en chocolaatjes brengt bij de kinderen die zoet zijn geweest. Wie stout is krijgt geen roe zoals bij ons maar as en kolen! In plaats van een wortel en water voor het paard zetten de kinderen een bord met een mandarijntje of sinaasappel en een glas wijn klaar, voor la Befana. De volgende ochtend zitten er cadeautjes in de sok die aan de schoorsteenmantel hangt en ligt er vaak ook een beetje as onder in de sok, want er is natuurlijk geen enkel kind die het hele jaar door lief geweest. Daarnaast zijn er ook vele die cadeautjes krijgen van Babboo Natale, de kerstman.
En zo komen we dan bij de Kerst. Kerst is heel belangrijk voor de Italianen waarbij Vigilia di Natale (kerstavond) het meest belangrijke is. Op 24 december komt de hele familie samen voor een uitgebreid kerstdiner die volgens tradities wordt samengesteld. Vaak worden er een aantal vaste gerechten geserveerd. Zeven is het meest gebruikelijk, maar er zijn families die zelfs dertien verschillende gerechten op tafel zetten, meestal bereid met vis want vlees eten op deze avond is absoluut uit den boze. Na het diner vertrekt iedereen naar de nachtmis waar de geboorte van Jezus wordt gevierd. Na de mis gaat iedereen weer naar huis en wordt en nog wat gedronken en panettone gegeten.
Panettone is een cake, in de vorm van een tulband zonder gat in het midden, vaak voorzien van noten, gedroogd fruit of chocola. De supermarkten liggen hier dan ook vol mee! Zoveel dat je je afvraagt of ze dit allemaal nog verkopen. Rosella legt me uit dat ze niet net als wij, huis en haard zou kunnen verlaten om elders te gaan wonen. De familieband is zo strek dat ze dat om die reden niet zou kunnen. Hoewel ze natuurlijk ook wel eens onenigheid heeft met haar familie, zou ze er niet aan moeten denken om die achter te laten. Dat is ondenkbaar voor haar. Nadenken over een kerstmenu, zoals wij en alle stress die erbij komt kijken, kent ze ook niet. Het kerstdiner wordt namelijk geserveerd volgens de aloude tradities en daar wijkt zij niet vanaf. Op zich handig, maar ook wel saai. Je weet dus altijd wat je met Kerst eet.
Rosella vertelt dat ze dubbele gevoelens heeft bij de tradities die Italië kent. Aan de ene kant geeft het haar enorme houvast, structuur en rust, want elke dag is er wel een traditie die bepaalt wat ze die dag moet doen, eten of wat dan ook. Aan de andere kant ziet ze ook in dat dit haar enorm beperkt. Maar, als ze zou moeten kiezen, zou ze toch willen blijven vasthouden aan de tradities. Deze zijn een onderdeel geworden van haar leven waar ze niet meer zonder kan. Voor haar zijn ze zeer belangrijk en daarom worden die bij haar kinderen er ook al met de paplepel ingegeven. 25 december is al minder belangrijk als bij ons. Op die dag, maar soms ook al op 24 december na de nachtmis, komt babboo Natale langs die de cadeautjes brengt, natuurlijk vergezeld met een uitgebreide lunch. Een tweede Kerstdag zoals wij die kennen, hebben ze niet. Op 26 december wordt Santo Stefano gevierd. Sommige zijn die dag vrij, maar het is geen algemene vrije dag.
De avond vliegt voorbij. We hebben niet eens in de gaten dat we nog maar de enige gasten zijn in het restaurant. Tijd dus om te gaan! En na een hoop baci’s en ciao ciao ciao ciao ciao’s , keert ieder huiswaarts.
Wil je meer weten over de Italianen? Lees dan dit mooie stuk over De Italiaanse bevolking door N. Jongeneel, www.belpaese.nl.
Countryhouse Vista sull’oliveto, appartementen met ontbijt in Zuid-Umbrië http://www.umbrievakantie.com
Oreccheria di Bafi, kijk hier het filmpje